Tarih Araştırmaları Topluluğumuz Tarafından "Türk Hava Gücünün Kuruluşu ve İlk Mücadeleleri" Söyleşisi Düzenlendi

 

Moderatörlüğünü Üniversitemiz İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü Arş. Gör. Melike Batgıray Abboud'un yaptığı söyleşiye konuşmacı olarak Milli Savunma Üniversitesi Türk ve Dünya Hava Harp Tarihi ve Stratejisi Araştırmacısı Emekli Albay Dr. Emin Kurt katıldı.

 

Söyleşi moderatörün “1903’de başlayan erken modern dönem havacılığında emsallerine oranla Osmanlı devleti neredeydi?” sorusu ile başladı. Kurt soruya ilişkin ilk olarak erken dönem havacılık konusunu açıklayarak başladı. Kurt, “Havacılık özellikle içten yanmalı motorların icadıyla birlikte bir güç kazandı. Yani kendisine bir itiş gücü kazandırdı. Bundan önceki bütün denemeler havadan hafif araçlarla ve balonlarla yapıldığı için 1903 sonrasına biz erken modern dönem havacılık olarak söylüyoruz. Havacı olarak biz 17 Aralık 1903’le başlatmayı seviyoruz. Bizim miladımız bu ama bu tarihten sonra bir sıçrama yaşamadı havacılık. 1907’den itibaren Avrupa’da gelişmeye başladı. Peşinden 1909’da ilk defa Amerika ilk uçağına sahip oldu. Ve ardından Fransa havacılık teşkilatını kurdu ve 1911’de İngiltere bu furyaya katıldı ve 1908 2. Meşrutiyetin getirdiği modernizasyon çabaları içinde bana göre Osmanlı’da son modernleşme çabası olan havacılık teşkilatı başladı. Mahmut Şevket Paşa’nın Harbiye Nazırlığı zamanında başladı. Mahmut Şevket Paşa Almanya’da uzun süre çalışmış teknolojiye meraklı ve ordunun ıslahatını düşünen biri. Hemen 1911 yılında havacılık teşkilatını kurulmasını istedi. Bu kapsamda bir sınav yapıldı. Bu sınav sonucunda iki pilotumuz Fransa’ya gönderildi. Aslına bakılırsa birçok ülke için 1911 havacılık için erken bir yıldır. İlk uçağımızı Mart 1912’de sahip olduk. 26 Nisan 1912 bizim tarihimiz açısından çok önemlidir ve biz bu tarihi dünyaya yaydık. Bir Türk uçağının, bir Türk pilotu ile Türk göklerine yükselmesi tarihidir. Bu tarihte 2007 yılında pilotlar günü tarihi ile kutlandı. Ardından 2014 yılından itibaren Dünya Pilotlar Günü olarak kutlanıyor ve esasında biz Dünya’ya bizim tarihimizi bizim başlangıcımızı kutlatıyoruz diyebiliriz.” dedi.

“Dünya havacılık tarihinde uçakların savaş uçağı olarak kullanılması ilk hangi savaşla başladı?” sorusuna Kurt, “Trablusgarp Savaşı bütün yabancı araştırmacıların ortak görüşü ve tarihi bir gerçektir. Trablusgarp Savaşı Dünya’da uçağın savaş aracı olarak kullanıldığı ilk savaştır. Peşinden ilk uçaksavar ateşi geldi. Türk askerleri tarafından genelde sırt üstü yatıp ateş ediyorlardı. Sonra hurma ağaçlarının tepesine makineli tüfek koyup ateş etmeye başladılar. Peşinden topların namlularını yükseltip bir tepeciğe çıkartıp topu üstüne koyup namlu açısını yükseltip ateş etmeye başladılar. Peşinden ilk bombardıman başladı. 1 Kasım 1911’de ilk Türk birliklerine bomba atıldı. Tabi bu bombaları şuan ki gibi düşünmeyin, portakal büyüklüğünde muhtemelen bacaklarına sıkıştırdığı bombanın pimini çekip göz kararı atıyordular. Peşinden ilk havacı ölümü geldi ve peşinden dünyanın ilk esir pilotu olarak Türklerin eline esir düştü. Ve bu anlamda ilkleri biz yaptık Dünya havacılık tarihinde.” ifadelerini kullandı.

“Türk pilotlarının deneyim kazandığı ilk savaş hangisidir?” sorusuna ise Kurt, “Trablusgarp Savaşı’dır. İlk kullanılan uçaktır ama Dünya havacılık tarihine katılan, tüm ülkelerin uçak kullandığı, ilk savaş ise Balkan Savaşı’dır. Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ’ın sadece kiralık uçakları vardı o dönemde. Birinci Balkan Savaşı’nda Doğu Rumeli ordularına biz ikişer tane uçak tahsis ediyoruz ve uçaklar cepheye gidiyor. Fakat yaşayarak, yaparak öğrenen bir orduyuz çünkü pilotlarımız askeri pilot eğitimi değil, sivil pilot eğitimi almışlar ve hava alanlarımızı ve uçaklarımızı cepheye çok yakın tutuyoruz. Maalesef ordunun hızlı yenilgisiyle birlikte ikişer tane uçağımızı hiç uçmadan ikisini Selanik’te ikisini de Kilis’te terk ediyoruz. Ordunun hızlı çekilmesine müteakip Çatalca hattı kurulduktan sonra ilk keşif görevlerimiz Çatalca hattında başlıyor. Türk havacılarının görev aldığı ilk savaş Balkan Savaşı’dır. İlk balon kullandığımızda savaşta Balkan Savaşı. Balkan Savaşı’ndan sonra Türk havacılık tarihinde birçok yeni rekorlarımız olmuştur. Uzun mesafe uçuşu, Marmara Denizi’nin havadan geçilmesi ki Manş Denizi’ni çok anlatır yabancı kaynaklar. Manş Denizi’nden daha uzun mesafe uçmuştur. Peşinden İstanbul Kahire uçuşu gelir. İlk şehitlerimiz ide bu sefer sırasında veriyoruz. Ruhları şad olsun.”  cevabını verdi.

Kurt son olarak ilk hava zaferinin kime ait olduğundan bahsetti. Kurt, “İki uçağın havada savaşıp birinin diğerini düşürmesine hava zaferi denir. 30 Kasım 1915’de Çanakkale’de kazanıldı. Vecihi Hürkuş 1916’da hava zaferi kazandı. Kafkas cephesinde ilk uçağı düşürdü. Toplamda Türk havacının 3 tane zaferi vardır.” dedi.